Uniek pomphuis Fa. Spanjaard in Borne in verval

an de T-splitsing van de Piepersveldweg en de Veldhuisweg te Borne (overijssel)  ligt een bijzonder gebouw met een waterbassin. Dit is het oude “Spanjaard gemaal” dat in de textielperiode het water uit de Deurningerbeek pompte en via een buizenstelsel vervoerde naar de textielfabriek van Spanjaard. Hier werd het onder andere gebruikt voor het wassen en bleken van het linnen. Het is een gemeentelijk monument en een belangrijk industrieel erfgoed in de gemeente Borne. Het werd destijds in de volksmond “Het Watermachientje” genoemd.

Tot 1967 hebben vele Bornenaren hun brood verdiend in de textielfabrieken van Spanjaard. De stichting Spanjaardgemaal wil deze historie levendig houden. Na 100 jaar (1916) start het Spanjaard gemaal opnieuw. Daarmee wordt dit gemaal het enige werktuig/gebouw dat nog herinnert aan de rijke textielhistorie van Borne. Het monument van de fabrieksfluit is geplaatst op de hoek van de Stationsstraat/Parallelweg. De fluit zelf is in bruikleen gegeven aan het Bussemakerhuis te Borne. Het Oude Badhuis is tegenwoordig in gebruik als mortuarium.  

Het gebouwtje dreigt door de tand des tijds steeds verder te worden aangetast. Peter Welles – zijn arbeidzame leven gestart bij Spanjaard – heeft zich enkele jaren geleden het lot van dit monument aangetrokken. In overleg met de eigenaar heeft hij al diverse acties ondernomen om het gebouw en de omgeving in ere te herstellen. Er is al veel gebeurd en de bassins en de directe omgeving hebben inmiddels een metamorfose ondergaan. Inmiddels is de stichting “Vrienden van het Spanjaard gemaal” opgericht met als doel om verder herstel/renovatie van het gebouw en de omgeving te bewerkstelligen. Tevens wordt onderzocht of het monument weer als gemaal zou kunnen functioneren. Zo zou water kunnen worden opgepompt ten behoeve van de nabij gelegen “Burger moestuin”. Het is de intentie om het historische gemaal als een educatief en recreatief rustpunt binnen de gemeente Borne te positioneren.