Hendrik Dijk: Uit beton gegoten. Groepsschuilplaatsen Type P

Verspreid door de polder liggen grauwe betonblokken die nog het meest aan betonnen huisjes doen denken. Uit de afgeschuinde daken steken contrasterende ijzeren staken de lucht in. Ze roepen vooral op tot verwondering. Wat doen deze betonblokken in het landschap?

Nederland bereidde zich voor op een Duitse inval. Tussen november 1939 en april 1940 werden honderden groepsschuilplaatsen Type P gebouwd. Karakteristiek voor deze Type P’s is de rechthoekige vorm met drie afgeschuinde zijden en een rechte frontmuur. De schuine zijden waren aanleiding voor de bijnaam ‘piramide’. De Type P’s staan in een meanderend gebied van circa 3 bij 160 kilometer van Muiderberg, via Utrecht, Gorinchem en Dordrecht, tot Goudswaard. Ze waren bedoeld als groepsschuilplaats, om tot twaalf Nederlandse infanteristen tijdens de verwachte aanval vanuit Duitsland te laten schuilen. De lange linie betonnen groepsschuilplaatsen is echter nooit gebruikt.

Ruim 250 Type P’s zijn in de loop der jaren verdwenen of gesloopt, totdat in 2009 besloten werd de schuilplaatsen tot rijksmonument te verklaren. Voor deze publicatie zijn alle 580 bekende nog zichtbare Type P’s bezocht en nauwkeurig in kaart gebracht. De betonblokken zijn een bron van inspiratie voor kunstenaars en architecten, die de groepsschuilplaatsen doorzagen, inpakken en zelfs in hun geheel verplaatsen. Ook flora en fauna weten de Type P’s te vinden. Ze bieden woonruimte aan vleermuizen, overwinterende vlinders en bijzondere korstmossen. Het veelzijdige betonblok blijft fascineren!