Gevelwand uit 1852 ontdekt in stoomweverij Ten Cate, Nijverdal, Twente

Aan de Grotestraat in Nijverdal ligt de bekende fabriekswand van Ten Cate. Duidelijk zichtbaar  is de midden travee met het  bronzen borstbeeld van Koning Willem III (1854), een gedenksteen (1936) en een gietijzeren wapenbord (1854). De Historische Kring Hellendoorn-Nijverdal heeft zeer recent achter deze gevelwand een heel bijzondere ontdekking gedaan.

Achter deze gevel bevindt zich over een lengte van ca 40 meter – een deel van -de oorspronkelijke gevelwand van de eerste door stoom aangedreven weverij van Nederland uit 1852. We vonden daarin ook de oorspronkelijke nis voor het  beeld van Koning Willem III als eerbetoon aan de vorst die de Stoomweverij het predicaat Koninklijk gaf. Het briefhoofd van de KSW uit 1854 geeft met een pentekening deze gevelwand aan, met midden rechts in het hart van de gevel de nis.

Als rond 1910, de gebroeders Salamonson besluiten om de aandrijving van de weverij niet meer middels stoom te laten plaatsvinden, maar alle machinerie in de weverij elektrisch aan te drijven wordt daartoe allereerst in 1911 de machinekamer met ketelhuis (nu rijksmonument De Smidse) gebouwd. Voor de aandrijving van de weefmachines moet een zogenaamde motorengang gerealiseerd worden en als oplossing wordt gekozen de gevelwand evenwijdig aan de Grotestraat ca 2,5 meter richting Grotestraat op te schuiven. De oorspronkelijke gevel wordt dan de binnenmuur van de “motorengang” en de huidige gevel de buitenmuur.

Twee leden van de Historische Kring attenderen de werkgroep Arfgoed op  “een oude muur, met nis en bouwsporen” die zij in 2013 gefotografeerd hebben. De werkgroep kreeg van Ten Cate in mei toestemming voor een eerste oriënterend onderzoek en pakte dit samen met Bond Heemschut op. We zijn erg enthousiast omdat we zo goed als zeker concluderen de oudste – nog bestaande- gevelwand van de textielindustrie in Twente en oudste gevelwand van een stoomweverij in Nederland terug gevonden te hebben.